Bilim insanları, Antarktika'da, Dünya ikliminin 1,5 milyon yıllık geçmişine ışık tutması umulan bir sondaj çalışmasına hazırlanıyor.
Dört yıllık sondaj çalışması için gereken ekipman, Beyaz Kıtanın en yüksek noktalarından birine kurulacak.
Yapılacak sondajla, silindir şeklinde 3 kilometre uzunluğunda bir buz kütlesi çıkarılacak.
Bilim insanları, bu çalışmanın Dünya'nın geçmişte yaşadığı buzul çağlarının neden sık sık tersine döndüğünü anlamaya yardımcı olacağını umuyor.
EPICA olarak anılan 'Avrupa'nın Antarktika'da Buz Sondajı Projesi'ne atıfla, çalışmalara "EPICA Ötesi" adı verildi.
Isının yaz aylarında bile -35 derecenin üzerine pek çıkmadığı doğu Antarktika platosundaki sondajı yapacak olan ekibin bölgede kalacağı kamp, iki yıl önce kuruldu.
Önümüzdeki çalışma sezonunun büyük bir kısmı gerekli sondaj altyapısının kurulmasıyla geçecek olsa da ekip en azından ilk 100 metrede sondaj çalışmalarını başlatmayı umuyorlar.
Böylece sondaj kuyusu buzkar olarak adlandırılan sıkışık kar tabakalarını aşarak, bilim insanlarının asıl ilgilendiği, buz tabakalarının derinliğine inmiş olacak.
Bilim insanları buzdan iklimi nasıl okuyacak?
Antarktika'nın derin buz tabakasında ufak hava kabarcıkları bulunuyor. Kabarcıklara hapsolan hava, atmosferin tarihte izlediği seyri adeta bir fotoğraf gibi gözler önüne seriyor.
Bilim adamları buna bakarak karbondioksit ve metan gibi ısı tutma özelliğine sahip gazların düzeyini okuyabiliyorlar.
Gazların etrafındaki su-buz moleküllerinin incelenmesi, buz oluşmasına neden olan kar yağışı sırasındaki hava sıcaklıkları hakkında da fikir veriyor.
Araştırmacılar ilk EPICA projesinde yaptıkları sondajla 800 bin yıl öncesine kadar geçmiş iklim ısılarını ve atmosferdeki karbondioksit oranlarını ortaya çıkarmışlardı.
Bulguları, iklim konusunda son yılların en önemli araştırma sonuçlarından biri oldu.
Buna göre, karbondioksit ile ısı değişimi aynı yönde ilerliyor, Dünya buzul çağına girip ısılar düştükçe atmosferdeki sera gazları da azalıyor, iklim tekrar ısınınca buna paralel olarak karbondioksit gazı da artıyordu.
Bu döngüler kabaca her 100 bin yılda bir, büyük olasılıkla dünyanın yörüngesindeki ufak oynamalara bağlı olarak değişiyordu.
Okyanus dibinden alınan örnekler ise daha da gerilere gidildiğinde buzul çağı döngüsünün 41 bin yılda bir olduğunu göstermişti. Bu muhtemelen dünyanın kendi ekseni üzerindeki hareketlerinden kaynaklanıyordu.
41 bin yıllık döngü nasıl olup da 100 bin yıllık döngüye evrildi, kimse emin değil.
Yeni EPICA Ötesi Projesi'nde çalışan bilim insanları işte tam da bu gizemi aydınlatmayı umuyor.
Sondajla çıkarılacak buz silindiri, iklim tarihi hakkında bilinenleri 1,5 milyon yıl gerisine kadar götürecek ipuçları bulundurabilir.